Yabancı Dil Öğreniminde Basit Cümleler Sorunu

Photo by Zoshua Colah on Unsplash

Basit Cümlelerden Karmaşık İfadelere: Doğal Dil Gelişiminin 5 Aşaması

Sık sorulan bir soru şu:

"Hocam, konuşuyorum ve yazıyorum ama hep basit cümleler kuruyorum."

Cevabım: Bu durum sadece İngilizce'ye özgü değil — tüm yabancı dil öğrenme süreçlerinde görülür. İstisnasız herkes bu aşamadan geçer. Ve bu aşamadan geçen öğrenciler iki gruba ayrılır.

İki Farklı Öğrenci Tipi

• Birinci Grup (Çoğunluk):

  • Basit cümle kurduklarını fark edip üzülürler

  • Hayal kırıklığına uğrayıp pes ederler

  • Başa dönüp gramer çalışmaya başlarlar

  • Sürekli kurs değiştirirler

• İkinci Grup:

  • Basit cümlelerle devam ederler

  • Zamanla komplike cümlelere geçerler

  • Doğal bir gelişim gösterirler

Invisible Progress (Görünmez Gelişim)

"Invisible progress" dediğimiz bir kavram var — yani görünmez gelişim. Bu olgu sporda ve kas gelişiminde de karşımıza çıkıyor. Aylarca çalışıyorsunuz ama gözle görülür bir değişim olmuyor. Peki bu "hiç gelişim yok" anlamına mı geliyor? Tabii ki hayır, gelişim devam ediyor. Bu görünmez gelişimi anlatmak için genellikle bambu ağacı örneği verilir.

Bambu Ağacı Örneği

Neden bambu ağacı? Çünkü bambu ağacının çok özel bir özelliği var: Tohum halinde ekildiğinde beş sene boyunca hiç filizlenmiyor. Bu süre boyunca düzenli sulama, gübreleme ve bakım gerektiriyor. Ancak beş sene sonra filizlenmeye başladığında, inanılmaz bir şekilde sadece iki hafta içinde 30 metreye kadar uzayabiliyor.

Beş sene boyunca bambu filizlenmedi diye gelişim olmadığını düşünmeyin. Aslında bu sürede sağlam bir kök sistemi geliştiriyor. Bu durum spordaki gelişime benziyor - hücresel düzeyde bir ilerleme var. Aynı şekilde yabancı dil öğrenme sürecinde de nöronlar arasında sürekli bir gelişim oluyor. Gözle göremesek bile, bu gelişim kesinlikle devam ediyor.

Doğal Gelişim Süreci

Burada sabırlı devam etmemiz çok önemli. Neden sabırlı devam etmemiz önemli? Çünkü basit cümleleri biz kullandıkça, yazdıkça, basit cümlelerle konuştukça doğal süreç olarak onlar artık komplike hale gelmeye başlıyor.

Nasıl?

Çünkü “komplike” ne demek? Komplike cümle = birkaç basit cümlenin bir araya gelmesi demek.

Bu Bağlamda Gelişim Aşamaları

• Basit cümleleri yalın halde kullanma

• Bağlaçları eklemeye başlama

• Farklı sıfatları ekleme

• Sıfatları netleştirme

• Daha spesifik sıfatlar kullanma

Yazma ve Konuşma Çalışma Türleri

1. Özgün Yazma/Konuşma

Özgün yazma çalışmasının, yani bildiğiniz konular üzerinden yazmanın avantaj ve dezavantajları var.

Avantajı şu: bildiğiniz kelimeleri, tanıdık bağlamlarda sürekli kullandıkça o konuda uzmanlaşıyorsunuz. Konuya hakimiyetiniz ve düşüncelerinizdeki netlik giderek artıyor. Örneğin, birisi size tasarımla ilgili bir soru sorduğunda anında cevap verebilir hale geliyorsunuz.

Ancak bunun bir dezavantajı var ki bunu öğrencilerimde defalarca gözlemledim. Konu alanının dışına çıkıldığında iletişim zorlaşıyor. Mesela bir öğrencim vardı; kozmetik sektöründe çok başarılıydı, yurt dışına gidiyor, sunumlar yapıyor, eğitimlere katılıyordu. Fakat konu iş dışına, örneğin özel hayatına kayınca konuşmakta hatta anlamakta da zorlanıyordu.

2. Kitap Okuma ve Kelime Öğrenme Süreci

Yazma veya konuşma çalışmalarınızı yaparken, yani pratik yaparken, mutlaka rutininize kitap okumayı da ekleyin. Kitap okumak çok önemli — okuduklarınızı özetlemek şart değil, ama yaparsanız size fayda sağlar.

Peki okuma size nasıl bir katkı sağlar? Kitaplarda, makalelerde veya podcastlerde yeni kelimeleri farklı bağlamlarda görüyorsunuz. Bu kelimeleri farklı bağlamlarda üç kez gördüğünüzde, onları doğal olarak kullanmaya başlıyorsunuz.

Bir kelimeyi birkaç kez kullandığımızda, o kelime artık bizim (kullanılan kelime haline geliyor) oluyor. Çünkü bildiğimiz kelimeler ile aktif olarak kullandığımız kelimeler arasında önemli bir fark var. Bildiğimiz kelimeler her zaman kullandıklarımızdan fazladır — örneğin, Türkçede 20.000-30.000 kelime bilsek de günlük konuşmada sadece 300-400 kelime kullanıyoruz.

Bildiğimiz kelimeleri aktif kelime dağarcığımıza katabilmek için, onları okuma yoluyla farklı bağlamlarda görmemiz şart. Bir kelimeyi üç farklı bağlamda gördükten sonra kullanmaya başlıyoruz. Üç kez kullandığımızda ise o kelime artık kalıcı hale geliyor.

Özet

• Yabancı dil öğreniminde basit cümle kurma aşaması doğal bir süreçtir

• İki tip öğrenci vardır:

  • Pes edenler: Hayal kırıklığına uğrayıp vazgeçenler

  • Gelişenler: Doğal bir süreç içinde ilerleyenler

• "Invisible progress" kavramı dil öğreniminde önemlidir - görünmeyen ama devam eden bir gelişim söz konusudur

Önerdiğim Aksiyonlar:

• Doğal gelişim sürecine güvenin ve sabırlı olun

• Gelişim aşamalarını takip edin:

  • Basit cümlelerden başlayın

  • Bağlaçlar ekleyin

  • Sıfatları geliştirin

• Yazma ve konuşma pratiklerini düzenli yapın

• Kitap okumayı rutininize ekleyin

• Yeni kelimeleri farklı bağlamlarda görmeye çalışın